آزمایش D-dimer به بررسی پروتئینی به همین نام در بدن می‌پردازد. این پروتئین به طور طبیعی نباید در خون وجود داشته باشد، می‌دانید چرا؟ چون این پروتئین با تجزیه شدن لخته خون در بدن ایجاد می‌شود. وقتی صحبت از لخته خون می‌شود یعنی بدن دچار آسیب و خونریزی شده است. این مقاله را مطالعه کنید تا دریابید چگونه با استفاده از نتایج آزمایش D-dimer وضعیت سلامتی بدن، بررسی می‌شود. 

آزمایش D-dimer چیست؟

متخصصین از آزمایش D-dimer برای تشخیص ترومبوز سیاهرگ عمقی و آمبولی ریه استفاده می‌کنند. البته بیماری‌های متعددی هستند که منجر به بروز لخته خون در عروق می‌شوند. بنابراین D-dimer در تشخیص اختلالات لخته‌ای دیگر نیز کاربرد خواهد داشت. اما چون این تست از حساسیت بالایی برخوردار است، پزشکان برای اینکه در تفسیر آزمایش دچار اشتباه نشوند توصیه می‌کنند که حتما آزمایش d-dimer با دقت بالا و در زمان مناسب انجام بگیرد. همچنین انتخاب مرکز معتبر در درست بودن این آزمایش بسیار موثر است. 

در رابطه با آزمایش D-dimer و اینکه در چه مواقعی پزشک آن را تجویز می‌کند سایت Health Direct این‌گونه نوشته است:

آزمایش D-dimer مشکلات لخته شدن خون را بررسی یا کنترل می‌کند. مثبت بودن تست به این معنی است که سطح D-dimer در بدن بالاتر از حد طبیعی بوده و  فرد دارای  لخته خون است.  این آزمایش نشان نمی‌دهد که لخته خون کجاست یا چه عواملی باعث ایجاد آن شده است. اگر تست D-dimer مثبت باشد،  تست‌های تصویربرداری تجویز می‌شود. سطح نرمال D-dimer معمولاً نشان دهنده وجود مشکل لخته شدن است.  D-dimer به طور معمول در خون قابل شناسایی نیست اما هنگامی که بدن در تلاش است لخته خون را تجزیه کند، تولید می‌شود.

D-dimer در آزمایش خون

فیبرین D-dimer پروتئینی است که در خون وجود دارد. فیبرین مهم‌ترین قسمت لخته خون در بدن محسوب می‌شود. هنگامی که فیبرین در بخش‌هایی از عروق بدن شروع به تخریب شدن کند، پروتئین فیبرین D-dimer بوجود می‌آید.

ایجاد لخته خون یک پروسه چند مرحله‌ای و پیچیده دارد. زمانی که لخته در خون ایجاد می‌شود چندین پروتئین در جریان خون فعال خواهند شد. پروتئین‌های خون با عنوان فاکتورهای لخته خون شناخته می‌شوند. با تخریب و فعال شدن این پروتئین‌ها رشته‌های بلند فیبرین بوجود می‌آیند. لخته خون علاوه‌بر پلاکت‌، رشته‌های درهم تنیده فیبرین نیز دارد.

فیبرین dimer بصورت طبیعی از نشت خون جلوگیری می‌کند. پس از ایجاد لخته خون و جلوگیری از نشت خون از رگ‌ها باید لخته‌ها محدود و کوچک شوند. در اینجا پروتئین پلاسمین وظیفه محدود کردن لخته را برعهده خواهد داشت. این پروتئین کناره‌های لخته خون را تخریب می‌کند. بنابراین اگر پلاسمین بخوبی کار خود را انجام داده باشد، لخته خون مشکلی بوجود نخواهد آورد.

فیبرین dimer، فیبرین را تجزیه می‌کند. هر وقت رشته‌های فیبرین تخریب می‌شوند، در آزمایش خون قابل تشخیص خواهند بود. چون آنها همزمان تشکیل شده و همزمان تخریب می‌شوند، با انجام آزمایش D-dimer می‌توان متوجه شد که چه میزان لخته فعال در بدن وجود دارد.

شرایط انجام تست D-dimer

برای انجام این تست شرایط بخصوصی وضع نشده و لازم نیست ناشتا باشید. این آزمایش ممکن است بصورت خونگیری یا نمونه برداری از مایع مغزی-نخاعی انجام شود. 

آزمایش D dimer باید چند باشد؟

برای تعیین سطح طبیعی و میزان d dimer، تنها باید به نظر متخصص تکیه کرد. چراکه این میزان طبیعی ممکن است در افراد، متغیر باشد. همواره مقداری D-dimer در خون وجود دارد. این امر ناشی از آسیب‌های خفیف عروق در طول روز و یا حوادثی است که رخ می‌دهند.

این میزان برای افرادی که دچار ترومبوز و آمبولی ریوی می‌شوند در مقایسه با افرادی که سلامت جسمانی دارند متفاوت است. اما در بیشتر مراکز آزمایشگای سطح طبیعی تست D-dimer تا سقف ۵۰۰ نانوگرم تعیین شده است. درصورتی که این عدد بیش از ۵۰۰ باشد غیرطبیعی محسوب می‌شود. 

علائم بالا یا پایین بودن فاکتور آزمایش D-dimer

بروز برخی بیماری‌ها و علائم (بویژه در بیماران بستری شده) می‌تواند منجر به کاهش یا افزایش D-dimer خون شوند:

- مشکلات انعقادی

- مشکلات قلبی 

- ترومبوز وریدی

- تورم (ادم) و کبودی پا

- درد و تشنج ماهیچه‌ای

- تنگی نفس 

- سرفه با خلط خونی

- دردقفسه سینه و تپش قلب 

دلایل و علائمی هم هستند که احتمالا در بالا بودن سطح D-dimer موثر هستند:

- سندروم کرونر حاد

- جراحی

- عدم فعالیت کافی

- سیگار کشیدن

- حاملگی

- ضرباتی که همراه با آسیب است

- شوک

- عفونت

- بیماری کبدی

- تومور بدخیم

- خونریزی دستگاه گوارشی

- مسمومیت بخصوص در دوره بارداری

این موارد در بیشتر مواقع در افرادی مشاهده می‌شود که دچار آمبولی و ترومبوز شده‌اند.

اگر سطح فاکتور آزمایش D-dimer بالا باشد... 

در صورتی که فاکتور D-dimer بالا گزارش شود بروز بیماری‌هایی زیر  محتمل است:

- بیمار دچار ترومبوز وریدی است.

- مشکل انعقاد درون رگی بروز کرده است. 

- بیمار دچار حملات قلبی شده است. 

- التهاب و عفونت شدید بروز کرده است

- بیمار دچار آمبولی تنفسی شده است.

- بیمار از نارسایی‌های کلیه و کبد رنج می‌برد.

اگر نتیجه آزمایش خود را دریافت کرده‌اید و میزان D-Dimer یا هر فاکتور دیگری در بازه نرمال قرار ندارد، برای تفسیر آزمایش کلیک کنید!

تست‌های مرتبط با آزمایش D-dimer

آزمایش‌های زیر می‌توانند در کنار آزمایش D-dimer تجویز شوند: 

- آزمایشPTT

در این تست همه فاکتورهای انعقادی جز پلاکت ارزیابی خواهد شد. در این آزمایش به نمونه پلاسما کلسیم و امولسیون اضافه می‌شود تا زمان تشکیل لخته فیبرینی اندازه‌گیری شود.

- آزمایش PT

در این آزمایش به نمونه پلاسما ترومبوپلاستین بافتی و یون کلسیم جهت اندازه‌گیری زمان تشکیل لخته خون اضافه ‌می‌شود.

- آزمایش Fibrinogen

 در این تست میزان غلظت پلاسمایی فیبرینوژن جهت انعقاد خون را ارزیابی می‌کنند. در صورتی که فیبرینوژن در نمونه پلاسما کم باشد بروز خونریزی محتمل است.